Een nieuwe Recall Cue aanleren

‘Come!’ The Art & Science of Recall Training – Chrissi Schranz

We kozen voor een verslag van een lezing uit de online Lemonade Conference van vorig jaar. Het onderwerp sluit immers mooi aan bij onze wandelcampagne poster.

Chrissi Schranz start met het uitleggen van haar trainingsfilosofie. Ze streeft er steeds naar om de vriendelijkste en meest effectieve trainer te zijn, ze probeert hierbij zacht te zijn met zowel honden als mensen, maar daarnaast ook pragmatisch te zijn.

Tijdens deze lezing legt ze haar zelf ontwikkelde Recall training protocol uit. Wat het misschien wat anders maakt dan andere aanpakken is dat het heel erg focust op de relatie tussen de hond en de handler, licht ze toe. En ze zorgt ervoor dat bekrachtigers en afleidingen op maat zijn gemaakt van de hond waar je mee traint. Het is een systematisch, maar toch flexibel systeem.

Doorheen de lezing zal ze de termen bekrachtiger en beloning door mekaar heen gebruiken. Welke term ze ook gebruikt hij zal refereren naar de technische definitie van bekrachtiger, namelijk een gevolg voor een gedrag dat de sterkte van dat gedrag verhoogt of in stand houdt.

Haar Recall protocol kan opgedeeld worden in zeven trainingsstappen:

1. Relatiespellen
2. De Recall Cue opladen
3. Overgang van stilstaan naar beweging
4. Recall spelletjes
5. Afleidingen
6. Omgevingsbeloningen in je voordeel gebruiken
7. Het echte leven

1.    Relatiespellen

Voor we starten met het invoeren van een nieuwe Recall Cue werken we eerst aan een sterke relatie tussen hond en handler. Met relatie bedoelen we dat er vertrouwen en een sterke band zijn tussen de hond en de handler, niet enkel in huis maar ook buiten. Het impliceert ook dat de handler de hond goed kent, dat hij bijvoorbeeld weet wanneer de hond waarschijnlijk zal reageren op een cue en hoe hij de hond best kan belonen in verschillende situaties. Dit is belangrijk omdat we Recall trainen met behulp van positieve bekrachtiging. ‘Ik wil mijn hond niet leren dat ze denkt dat ze “moet” komen, ik wil mijn hond leren dat ze wil komen’, zegt Chrissi. Er zijn drie belangrijke elementen die maken dat je hond kiest om te komen als je roept: dat je hond optimistisch is dat je het de moeite waard zal maken dat ze komt, dat het een gewoonte is geworden om te komen en dat er een sterke relatie is tussen jullie beiden. Deze relatiespellen zijn dan ook bedoeld om vertrouwen, plezier en teamwork op te bouwen in allerlei soorten situaties.

We hebben verschillende soorten spellen en welke we kiezen hangt af van het duo hond-handler dat we voor ons hebben. Zo zijn er:

• Spellen met speeltjes: apporteren, trekspelletjes, terugbrengen van verstopte speeltjes
  • “Verloren!”: je wandelt met je hond, je laat stiekem een speeltje vallen en wandelt ondertussen verder, dan draai je samen om en stuur je de hond terug naar het speeltje dat je liet vallen om het terug te brengen. Uiteraard bouw je dit op, je traint het eerst in je huis op korte afstand, dan pas buiten en dan pas bouw je de afstand op.
• Voerspelletjes:
  • “Hansje en Grietje”: maak letterlijk een spoor van kruimels op grond en laat de hond het spoor opeten of op een verticale ondergrond maak een spoor met bijvoorbeeld plakkerig voer uit trainingstubes,
  • “Kaasboom”: verstop blokjes kaas in een struik door ze op de takken de prikken zoals op een cocktailprikker
• Obstakelspelletjes: op wandeling kan je elk natuurlijk obstakel gebruiken om aan je hond te vragen om er bijvoorbeeld over te springen, op te springen, op te zitten, door te kruipen,… (hou uiteraard rekening met de fysieke limieten van je hond en diens veiligheid!)
• Fysieke interactie: knuffelen, samen liggen

De grote vraag is nu wanneer, waar en hoe je deze spelletjes kan spelen? Ze horen eerst in een prikkelarme omgeving aangeleerd te worden zoals in je huis, daarna in je tuin en dan pas buiten in de wijde wereld.

Als we met onze honden wandelen hoort het ontspannend voor hen te zijn, maar we willen ook de relatie tussen de hond en onszelf verbeteren, dus stel je wandelt in totaal 45 minuten, dan kan je bijvoorbeeld de eerste tien minuten gewoon wandelen, je hond laten snuffelen en dan neem je even een pauze en maak je een kaasboom terwijl je een ZIT en blijf vraagt, daarna kan je weer 10 minuten wandelen en daar doe je dan even een “Verloren” spelletje, je wandelt weer 10 minuten en daar apporteer je even, zo wandel je weer terug naar je startpunt en daar doe je nog even een obstakelspelletje bij boorbeeld het bankje op de parkeerplaats. Dit is gewoon een voorbeeld hoe je ontspanning en relatiespellen samen kan integreren in je dagelijkse wandelingen.

2.    De Recall Cue opladen

Eens we voldoende tijd geïnvesteerd hebben in deze relatiespellen dan pas beginnen we met het aanleren van een nieuwe Recall Cue. We doen dit via Klassieke Conditionering. We zorgen ervoor dat de cue een betrouwbare voorspeller wordt van voer. We zeggen de cue en geven een voertje, opnieuw en opnieuw. In dit stadium maakt het niet uit of de hond reageert op de cue of niet. Het moet gewoonweg een voorspeller worden, zoals de ping van je microgolfoven / magnetron voorspelt dat je eten warm is. Door de cue op deze manier te koppelen aan voer leren we de hond dat als hij de cue hoort dit fantastisch is, dat het ontzettend leuke dingen voorspelt. We willen dat de hond even enthousiast is bij het horen van de cue als bij het ontvangen van de primaire bekrachtiger, het voer zelf.

3.    Overgang van stilstaan naar bewegen

Dit leidt ons automatisch naar de volgende stap, van zodra de hond de cue zal horen zal hij beginnen bewegen in jouw richting. Net zoals jij naar de microgolfoven / magnetron wandelt wanneer je de ping hoort. Op dit moment begeven we ons in Operant Conditioneringsland. De hond begint een gedrag uit te voeren op het moment dat hij de cue hoort en het is nog exact het gedrag dat we willen zien bij de cue! Als je een clicker of markeersignaal gebruikt dan ga je markeren op het moment dat de hond de beweging in jouw richting inzet en belonen vanuit je hand. Je zegt je nieuwe cue, je clickt als hij in jouw richting beweegt en je voert uit je hand en je herhaalt dit. Nu markeren en belonen we dus een specifiek gedrag. Op dit moment kunnen we de plaatsing van het voertje gebruiken om de hond voor te bereiden voor een volgende herhaling en kunnen we het fijner maken door tegelijkertijd beweging toe te voegen. De manier die wij vaak gebruiken is : het-vliegende-voertje-recall-spel. Hierbij neem ik het voertje op het moment dat de hond de beweging in mijn richting heeft ingezet en gooi ik het weg naar de andere kant als de hond bijna bij me is.

4.    Recall spelletjes

Eens de hond snapt welk gedrag je wil zien als je de Recall Cue geeft dan ben je klaar voor de volgende stap: de Recall spelletjes! Deze doen mooi de relatie die we opgebouwd hebben samenvloeien met de nieuwe Recall Cue die we aangeleerd hebben. We gaan nu de cue integreren binnen de spelletjes. Het doel hier is om het begrip van de hond wat de cue precies inhoudt nog te versterken en duidelijk te maken dat het echt gaat om samen plezier te beleven. Ze zullen ook helpen voor je hond om de cue te gaan generaliseren naar verschillende omgevingen.

Waar zou je deze spelletjes moeten spelen? Wel we werken meestal met drie soorten omgevingen: een heel makkelijke, een gemiddelde en uiteindelijk de echte omgeving waarin hij de Recall moet kennen. Eens hij de spelletjes goed kent in de gemakkelijke omgeving dan pas kan je door naar de gemiddelde en dan pas naar de echte wereld: een hondenweide, een losloopgebied, de hondenschool. Je wil je hond nog steeds opzetten voor succes, dus je plant goed vooraf wanneer je hem wil terugroepen en wat je gaat doen of geven als beloning.

Voorbeelden van spelletjes zijn:

• Verstoppertje spelen
• “Hold your stay”
• Obstakel Recalls
• “Ditch the dog”
• Mens vindt hotdog
• Ping Pong

Wanneer en hoe kan ik de Recall spelletjes nu integreren in mijn wandelingen? Wel eens het goed gaat in je makkelijke en gemiddelde omgeving. En net zoals je gedaan hebt met je relatiespelletjes ga je ze telkens verspreiden over een wandeling. Je wisselt af: 10 minuten snuffelwandeling en dan een 30 seconden tot 1 minuut Recall spelletje.

Een belangrijke vraag die gesteld kan worden is: hoe beloon je je hond tijdens Recall spelletjes? Hier moet je dus op je eigen hond letten en haar goed kennen, enkel zij kan je vertellen wat voor haar belonend werkt. Het is slechts een beloning als het gedrag wordt versterkt. Hoe meer afleiding in je omgeving, hoe beter je beloning moet zijn. En als het veilig is kan je haar ook belonen door eens ze naar jou gekomen is haar naar de afleiding te laten gaan. Wat betreft voertjes, laat je hond zelf zeggen wat ze het lekkerst vindt door haar keuzemogelijkheden te geven en dan te bekijken hoe haar top-tienlijstje er uit ziet.

5.    Afleidingen

Een belangrijk onderdeel van Recall training is trainen met afleidingen. Het zou niet erg logisch zijn om enkel de Recall te trainen in je woonkamer en dan buiten verwachten van je hond dat ze eekhoorns en vriendjes negeert op het moment dat jij haar terugroept. Hier bestaat geen uniform trainingsplan voor alle honden, de basisstappen zijn hetzelfde voor elke hond, maar welke afleidingen nu eenmaal afleidingen zijn dat is hond per hond anders en ook omgeving per omgeving. Wat soort afleidingen komen er voor waar jij met je hond wandelt?

Net zoals we met omgevingen gedaan hebben deel ik afleidingen op in drie niveaus van moeilijkheid. Makkelijke afleidingen betekenen dat je hond het nog best ok vindt om er van weg te wandelen, moeilijk betekent dat je hond het erg moeilijk zal hebben om ervan weg te gaan. Je makkelijke afleiding dient vooral om aan je hond de regels uit te leggen. Eens we die basisregels hebben duidelijk gemaakt met een makkelijke afleiding kunnen we de moeilijkheidsgraad van de afleidingen gaan opbouwen.

Laat ons dit eens in een grafiek zetten:

We moeten bepalen wat voor die bepaalde hond moeilijke, gemiddelde en gemakkelijke afleidingen en locaties zijn en daarnaast moeten we dus weten wat een goede, betere en beste bekrachtiger is. Je wil dat de bekrachtiger altijd sterker is dan de afleiding waar je op dat moment mee traint.

Stel dat wortelschijfjes een hele makkelijke afleiding is, maar een gewoon stilliggend speeltje is al een gemiddelde afleiding en een gedragen sok is een moeilijke afleiding (Chrissi’s hond is nu eenmaal dol op gedragen sokken…).  Wat betreft plaats: de makkelijkste in mijn huis is de woonkamer, een saaie plek, er gebeurt niets. Een gemiddelde plek zou de achtertuin kunnen zijn en de moeilijke plek zou het hondenpark kunnen zijn.

Als je het uitzet op deze grafiek dan kom je aan 9 gekoppelde situaties met afleidingen en locaties. Een vuile sok in het hondenpark is dus een dubbel moeilijke trainingssetting. Probeer voor je eigen hond deze grafiek telkens in te vullen met verschillende afleidingen en omgevingen.

Eens je weet welke afleidingen je gaat gebruiken om te trainen moet je je hond op gaan zetten voor succes. Dus ervoor zorgen dat ondanks het feit dat ze misschien een foute keuze zou maken ze niet écht de fout in kan gaan. Dit kan door bijvoorbeeld hekjes te gebruiken of een lange lijn. Je oefent dan op de makkelijke afleiding in de makkelijke omgeving tot je de barrière of lange lijn niet meer nodig hebt en je hond zonder aarzelen naar jou komt wanneer je ze roept zonder naar de afleiding te willen. Eens dat goed lukt dan ga je zonder barrière of lange lijn werken, maar je werkt dus nog steeds met je makkelijke afleiding in je makkelijke omgeving. Van zodra het met je makkelijke afleiding goed gaat dan ga je naar de gemiddelde afleiding, terug met barrière of lange lijn, maar nog steeds in je makkelijke omgeving.

En ondertussen moeten we aandachtig blijven op de waarde van de beloning die we geven. In dit voorbeeld is het voor de hond geen faire deal om de verleiding van een vuile sok te weerstaan voor een eenvoudig droog brokje…

6.    Omgevingsbeloningen

Bekrachtigers kunnen veel meer zijn dan voedsel of speeltjes. De meest voor de hand liggende reden dat ze het vaakst gebruikt worden is omdat het het makkelijkst is om te integreren in je trainingssessie. Er zijn echter veel meer manieren om te belonen. Want in het echte leven zullen er afleidingen zijn die je niet kan overtreffen met jouw beloningen. Het is niet altijd realistisch te denken dat jouw beloning beter zal zijn dat wat je hond in de echte wereld tegenkomt. We moeten dus verder kijken naar omgevingsbeloningen. Elk gedrag dat je hond prettig vindt om te doen kan gebruikt worden als een bekrachtiger. De kans om te kunnen spelen met een vriendje dat kan een bekrachtiger zijn. Toestemming om in iets lekker geurend te rollen kan een bekrachtiger zijn. In het meer mogen springen en zwemmen. Toestemming om vogels op te laten vliegen. Elk veilig gedrag dat je hond graag doet kan je gaan inzetten als beloning. Probeer deze dus ook in kaart te brengen en leer ermee te werken. Als je wil dat je je hond in het dagelijkse leven kan terugroepen onder alle omstandigheden zal je een tandje moeten bijsteken en je verdiepen in het inzetten van omgevingsbeloningen. De afleiding zelf kan een beloning worden NADAT hij eerst naar je toekwam toen je hem riep. Het Premack-principe stelt dat: Als hoog-waarschijnlijke gedragingen systematisch volgen na laag-waarschijnlijke gedragingen, dan zullen de laag-waarschijnlijke gedragingen vaker voorkomen. Je wil het laag-waarschijnlijke gedrag: terugkomen naar jou als ze een eekhoorn ziet, telkens laten volgen door het hoog-waarschijnlijke gedrag: eekhoorns najagen. Je gaat je hond dus in de eerste trainingsfase enkel terugroepen als hij een eekhoorn ziet op momenten dat je hem ook veilig daarna kan laten rennen achter de eekhoorn! En ideaal gezien kan hij buiten jouw trainingssessies zelf geen eekhoorns najagen! Het enige moment dat het mag is nadat hij naar jou is gekomen. Hoe vermijd je dat je hond de fout in gaat? In het begin hou je je hond aan een lange lijn: eekhoorns najagen is geen optie zonder eerst naar jou te komen. Door gewoontevorming gaat het Premack-principe ook werken als het laag-waarschijnlijke gedrag niet meer altijd gevolgd wordt door het hoog-waarschijnlijke gedrag. Op termijn hoef je je hond niet elke keer als beloning meer achter de eekhoorn te laten jagen, want het laag-waarschijnlijke gedrag van naar jou toe te komen bij het zien van een eekhoorn is op dat moment na al je training een hoog-waarschijnlijk gedrag geworden door gewoontevorming.

7.    Dagelijkse leven

Er zijn 6 factoren die het moeilijkheidsniveau beïnvloeden in het dagelijkse leven tijdens de Recall:

1. Hoe groter de afstand tussen jou en je hond, hoe moelijker de Recall
2. Hoe kleiner de afstand tussen jouw hond en de afleiding hoe moeilijker de Recall
3. Als je hond aan het weglopen is van jou is de Recall moeilijker dan wanneer ze naar jou kijkt, of in jouw richting staat / loopt
4. Hoe afgeleider je hond is door bijvoorbeeld snuffelen of spelen hoe moeilijker de Recall
5. Hoe uitdagender de omgeving, bijvoorbeeld andere honden, mensen, wilde dieren, hoe moeilijker de Recall
6. Hoe minder zijn behoefte aan verkennen en snuffelen voldaan is hoe moeilijker de Recall zal zijn

Ik heb dit uitgezet op de Recall ladder, de onderste treden zijn de makkelijkste, maar de bovenste de moeilijkste. Ze zijn redelijk algemeen maar gelden doorgaans wel voor de meeste honden:

In dode dingen rollen

Eekhoorns achternajagen

Vogels opjagen

Spelen

Een hond zien

Snuffelen

Wegrennen

Wegdraven

Wegkijken

Naar jou kijken

Probeer eens een Recall ladder uit te tekenen voor jouw eigen hond. Werk daarna in je trainingen met deze ladder en vink de treden af wanneer het goed ging. Aan de andere kant noteer ook elke keer dat je je Recall Cue gebruikt hebt en je hond niet kwam! Dit om te vermijden dat je je nieuwe Recall Cue gaat verzwakken door tredes over te slaan.

Pas als je merkt dat je heel veel vinkjes hebt staan bij de onderste trede, kan je een trede hoger gaan. Als je je aan deze strategie houdt dan zal je vermijden dat je je hond terugroept in situaties waar ze nog niet klaar voor is en zal je de Recall Cue versterken door telkens voor succes te gaan!

Lezing: Chrissi Schranz, Lemonade Conference 2020

Verslag: Kathleen Selleslagh