Trainingstechnisch: Long-Term-Potentiation

Het leerprincipe: “Long-Term-Potentiation” (LTP)

De meesten van ons zijn zich ervan bewust dat honden leren via operante (of klassieke) conditionering. Door positieve of negatieve prikkels toe te voegen of te verwijderen, zal een hond waarschijnlijk een bepaald gedrag herhalen of stoppen met uitoefenen. Er is echter nog een ander leerprincipe dat erg belangrijk is waarop we ons in dit artikel zullen concentreren. Het wordt Long Term Potentiation (LTP) genoemd en het beïnvloedt elke minuut van de dag de acties van de hond!

Laten we eerst eens kijken naar de wetenschappelijke kant van de dingen. LTP wordt aangeduid als: ‘een proces waarbij synaptische verbindingen tussen neuronen sterker worden met frequente activering’. Dit betekent dat elke keer dat een hond een activiteit uitvoert, er een pad door de hersenen wordt gevormd (van neuron naar neuron) en telkens wanneer deze activiteit opnieuw wordt beoefend, wordt het pad sterker. Een combinatie van activiteiten vormt gedrag, daarom kunnen we stellen dat LTP het gedrag van de hond beïnvloedt. Het vertalen van LTP naar gemakkelijker te begrijpen termen, zoals ik heb geleerd van Dr. Amber Batson, betekent dat: de praktijk ‘permanent’ wordt.

Bekijk de bijgevoegde afbeelding voor illustratieve doeleinden:

Aan de linkerkant zie je een hond die net is begonnen met het oefenen van nieuw gedrag. De ‘weg’ die de hond volgt, is nog steeds veranderlijk en eigenlijk vrij inefficiënt te bewandelen. Het werkt vergelijkbaar in de hersenen: neuronverbindingen zijn nieuw en er loopt een zwak pad door de hersenen.

Aan de rechterkant zie je een hond die al veel langer een gedrag heeft geoefend! Er ligt een stevige betonnen weg voor hem, die een sterk en efficiënt pad door de hersenen symboliseert. Een route die het brein van de hond in de toekomst waarschijnlijk zal nemen, omdat dit het pad is met de minste weerstand.

Neem even de tijd om dit te laten bezinken. Denk na over alle activiteiten of acties die de hond in het dagelijks leven onderneemt, of het nu activiteiten zijn die leiden tot gewenst gedrag of tot ongewenst gedrag, omdat LTP ze allemaal beïnvloedt!

Laten we eens kijken naar enkele voorbeelden van veelvoorkomende ongewenste activiteiten die door LTP worden beïnvloed. Voorbeelden:

• Hond die springt bij het ontmoeten van (nieuwe) mensen
• Grommen naar andere honden
• Bewaken van speelgoed, eten, …
• Te ruw spelen met andere honden

Dit zijn slechts enkele voorbeelden, variërend van kleine ongemakken voor de eigenaars tot potentieel reële problemen. Laten we nu ingaan op een van de bovenstaande voorbeelden om te illustreren hoe LTP het leren van de hond beïnvloedt: ’te ruw spelen met andere honden’.

 

We nemen de casus van een zeer luidruchtige spelende (grote) hond, Jack. Het spel met andere honden uit de buurt ging er altijd ruw aan toe: in de poten bijten en het nekvel bijten, op elkaar springen, worstelen, etc. Telkens wanneer Jack een andere hond zag, vertoonde hij hetzelfde gedrag in zijn spel, ongeacht de grootte van de hond. Je zou je kunnen voorstellen dat niet alle honden zo’n interactie waardeerden! Vaak is het zelfs zo dat een kleinere hond ervoor kiest om in een dergelijke situatie te vluchten en dat Jack dan een achtervolging zou beginnen. Nu zijn er al twee acties uitgevoerd die niet meteen wenselijk zijn: té fysiek zijn in het spel EN kleine honden achtervolgen. We moesten tijd en moeite steken in het aanleren van Jack om subtieler gedrag rond andere honden te kiezen. Dit betekende niet dat hij nooit meer onstuimig kon spelen, maar dat ook alternatieve acties voldoende werden geoefend om hem in de toekomst toch een aantal opties te geven.

LTP is de reden waarom ‘management’ de allereerste stap is in het veranderen van ongewenst gedrag is. Ervoor zorgen dat de hond het ongewenste gedrag niet langer beoefent. Dat betekent dat we de hond niet in een situatie brengen waarin hij kan reageren zoals hij in het verleden heeft gedaan. Dit komt omdat de (zeer) sterke neurologische paden die zich in de hersenen hebben gevormd, moeten worden ‘verzwakt’ voordat er een andere route kan worden gecreëerd! Ter info: die verzwakking van de paden, het tegenovergestelde van LTP, wordt aangeduid als Langdurige Onderdrukking. Voor het onstuimige spel van onze hond betekende het dus een tijdje niet spelen met zijn vaste maatjes. In plaats daarvan hebben we veel sociale wandelingen gemaakt met rustige honden terwijl ze aangelijnd waren (en waarbij we zorgden voor voldoende ruimte).

Nu we weten hoe ‘slechte gewoonten’ worden gevormd, kunnen we deze kennis ook gebruiken om goede gewoonten te creëren. Laten we eens kijken naar het gebruik van LTP om gewenst gedrag te vormen door middel van gewenste acties. Een voorbeeld van een goede gewoonte: terugkomen wanneer de hond geroepen wordt (recall).

Wanneer je een recall traint, zorgen we ervoor dat de hond ook effectief ‘kan’ terugkomen wanneer je hem roept. Daarom oefenen we altijd eerst in omgevingen met weinig afleiding voordat we het moeilijker maken. Hoe meer ‘succesjes’ je hebt, hoe groter de kans dat de hond in de toekomst succesvol zal zijn! Op een gegeven moment wordt het een gewoonte voor de hond om naar jou terug te keren zodra hij zijn commando hoort.

Wat betekent dit nu voor toekomstige trainingen? Zorg ervoor dat de hond geen ongewenst gedrag vertoont door de juiste context aan te bieden tijdens je training. Bied advies aan de eigenaar over hoe zij/hij de juiste omstandigheden kan aanbieden, zodat de hond op zijn beurt de juiste keuzes kan maken en zo gewenst gedrag kan oefenen!

Wil je weten hoe LTP werkt in de hersenen? Bekijk dan zeker nog deze video: https://www.youtube.com/watch?v=uVQXZudZd5s

Bron: “Practice makes permanent” 25 oktober 2019 | Anne-Wil | https://www.knowyourdog.co.nz/

Bewerking: Annelies De Paep