Trainingstechnisch: Extinctie

Een vaak gehoord advies bij een opspringende hond is: ‘negeer hem maar!’ Maar op welk wetenschappelijk principe is dit advies eigenlijk gebaseerd? En meer nog: werkt het?

Het principe waar ‘negeer hem dan’ op gebaseerd is heet extinctie. De wetenschappelijke definitie van extinctie of uitdoving is: het afnemen en uiteindelijk uitdoven van gedrag dat niet langer bekrachtigd wordt.

Het gedrag levert niets meer op, dus zal uiteindelijk verdwijnen. Dit lijkt perfect te werken: je hond bedelt aan tafel tijdens de maaltijd, omdat hij wel eens wat kreeg. Je beslist: dit moet ophouden! Je kiest voor extinctie: je geeft vanaf nu niets meer van tafel. De bekrachtiger valt weg, dus uiteindelijk ook het gedrag: het bedelen in dit geval.

Heeft deze techniek altijd het gewenste effect en is hij hondvriendelijk?

Een studie van Bentosela et al. (2008) heeft deze vragen onderzocht. In dit onderzoek werden honden eerst bekrachtigd om naar de (voor hen onbekende) trainer te kijken. In een volgende fase werden de honden genegeerd voor het vertonen van het aangeleerde gedrag (extinctie). De sessies duurden telkens maar enkele minuten.

Het resultaat was dat het geleerde gedrag (aankijken van de trainer) significant verminderde, maar ook dat er een sterke toename was in gedragingen die gerelateerd zijn aan frustratie.

Samenvattend bleek uit deze studie dat extinctie werkt, maar ook leidt tot verhoogde stress, frustratie en vertonen van ‘kalmerende signalen’.

Belangrijk om op te merken is dat de trainer in deze studie geen relatie of band had met de honden. Het aangeleerde gedrag werd ook maar voor erg korte tijd (6 minuten) getraind. Toch resulteerde het gebruik van extinctie in deze studie reeds in frustratie en emotionele stress bij de honden.

Wanneer de hond wel een sterke band heeft met de mensen en het gedrag reeds lange tijd werd bekrachtigd, zal de graad van frustratie en stress waarschijnlijk veel hoger liggen. In de praktijk resulteert deze techniek immers vaak in een hond die niet weet hoe hij met de nieuwe situatie om moet gaan. Vaak met nieuwe, doorgaans ongewenste gedragingen tot gevolg, zoals blaffen, opspringen, happen. In het voorbeeld van de bedelende hond aan tafel is de kans groot dat de hond begint te jammeren, hardnekkig tegen je arm begint te duwen, mogelijk zelfs gaat opspringen, enz.

 

Moeten we dan besluiten dat we extinctie niet meer willen inzetten in hondentraining?

Volgens de Dr. Susan Friedman’s Humane Hierarchy for behavioral intervention, bevinden extinctie, negatieve straf en negatieve bekrachtiging zich op hetzelfde niveau, aangezien deze methoden stress en onrust kunnen verhogen. Vaak is het voor de hond niet duidelijk wat er van hem verwacht wordt, wat kan leiden tot frustratie en zelfs agressie.

Een andere mogelijkheid is het aanleren van een alternatief of zelfs incompatibel gedrag (“Differential reinforcement of alternative behaviors” – DRA – of “Differential reinforcement of incompatible behavior” – DRI – ). Differentiële bekrachtiging (volgens Dr. Friedman) is eender welke procedure die extinctie combineert met bekrachtiging, met als doel de frequentie van een bepaald gedrag te wijzigen.

Hierbij wordt sterk ingezet op het belonen van een bepaald alternatief gedrag (bv. zit) ten opzichte van het ongewenste gedrag (bv. opspringen). Het houdt ook in dat de bekrachtiging voor het ongewenste gedrag verwijderd wordt (bv geen aandacht geven, niet aanspreken bij het opspringen). In het voorbeeld van de bedelende hond aan tafel zou je de hond kunnen aanleren om in zijn mand te liggen terwijl jij aan tafel eet. Als je hem hiervoor bekrachtigt dooft het bedelgedrag uit en leer je alternatief nieuw gedrag aan in diezelfde context.

Extinctie maakt dus wel degelijk deel uit van alle trainingsmethodes op basis van differentiële bekrachtiging. De hond krijgt meteen kansen op positieve bekrachtiging, wat deze techniek hondvriendelijker maakt dan enkel het gebruik van extinctie.

Het is dan ook een hele belangrijke nuance om over te brengen aan de eigenaren wanneer we het hebben over ongewenst gedrag negeren. Nog belangrijker is: welk gedrag wil je ervoor in de plaats en ga vooral dat gedrag belonen!

 

Referenties:

https://thesciencedog.com/2013/10/24/is-it-time-for-the-extinction-of-extinction/

https://eileenanddogs.com/blog/2014/11/10/extinction/

http://www.canids.com.ar/pdf/2008%20Bentosela.pdf

https://www.themoderndogtrainer.net/humane-hierarchy-behavior-modification-explained/

 

Afbeelding van Roy Buri via Pixabay